معنی عملی پرستش غیرخدا

معنی عملی پرستش غیرخدا

مرحوم ابن شهر آشوب در تفسیر آیه: «قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ» (بگو: ای اهل کتاب، بیایید از آن سخنی که پذیرفته ما و شماست پیروی کنیم: آنکه جز خداوند یکتا را نپرستیم و هیچ چیز را شریک او نسازیم و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای خداوند به پرستش نگیرد. اگر آنان رویگردان شدند بگو: شاهد باشید که ما مسلمان (تسلیم فرمان خداوند) هستیم؛ سوره آل عمران، آیه ۶۴) روایت کرده است:

لما نزلت هذه الآية‌ قال عدي بن حاتم ما كنا نعبدهم يا رسول الله فقال صلى الله عليه وآله أ ما كانوا يحلون لكم ويحرمون فتأخذون بقولهم قال نعم فقال عليه السلام هو ذاك‌. وقال الصادق عليه السلام في هذه الآية والله ما صلوا ولا صاموا ولكن أحلوا لهم حراما وحرموا عليهم حلالا فعبدوهم وهم لا يشعرون‌.

چون این آیه نازل شد، عدی بن حاتم گفت: ای پیامبر خدا ما اشخاص را نمی‌پرستیدیم. پیامبر صلی الله علیه و آله پرسید: مگر نه آن است که برایتان چیزهایی را حلال و چیزهایی را حرام می‌کردند و شما از سخن آنان پیروی می کردید؟ گفت: چرا. آن حضرت فرمود: این همان است. امام صادق علیه السلام نیز در باره این آیه فرموده است: خدای را سوگند، نه برای آن کسان نماز گزاردند و نه روزه گرفتند، بلکه آن‌ها حرام‌هایی را برایشان حلال کرده و حلال‌هایی را حرام کرده بودند و آنان ندانسته، ایشان را پرستش کردند.

متشابه القرآن و مختلفه، تالیف ابن شهر آشوب، جلد ۱، صفحه ۴۵، چاپ انتشارات بیدار



تفسیر آیه‌های متشابه و مورد اختلاف، تالیف ابو جعفر محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی، ترجمه فارسی از حسین صابری، جلد ۱، صفحه ۱۵۶-۱۵۷، چاپ بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی

تفسیر باطنی سوره طور

تفسیر باطنی سوره طور

در تفسیر عرفانی منسوب به معلم اعظم ربانی حضرت امام صادق علیه السلام آمده است که آن حضرت در تفسیر آیات یک تا هشت از سوره طور: «وَالطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ  وَالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ إِنَّ عَذَابَ رَبِّکَ لَوَاقِعٌ مَّا لَهُ مِن دَافِعٍ‏؛ سوگند به طور و كتابى نگاشته‌شده در طومارى گسترده و سوگند به آن خانه آباد و سوگند به سقف بلند و آن درياى شعله‌ور كه عذاب پروردگارت واقع‏‌شدنى است و آن را هيچ بازدارنده‏‌اى نيست» فرمودند:

الطور كلام الله، والكتاب خليل الله، والمسطور أنبياء الله، ورق منشور عيسى عليه السلام، والبيت المعمور فاطمة الزهراء، رض، والسقف المرفوع على المرتضى، كرم الله وجهه، والبحر المسجور محمد صلى الله عليه وآله وسلم، والحكمة في هؤلاء القسم إن عذاب ربك لواقع عن أمتك ماله من دافع يدفعها ويرجعها إليهم. ليس في القرآن آية أرجى لهذه الأمة من هذه الآية بما أقسم الله - تعالى - بأنبياءه بأني أحول عنهم العذاب وأوقع على الكفار فكذلك أعمال المعاصي يدور على رأس المومن يوم القيامة فيحوله الله بفضله عنهم وويل لمن أدركه العذاب وفات عنه الرحمة واللقاء.

«الطور کلام خداست، و کتاب خلیل خدا [حضرت ابراهیم علیه السلام] است، و المسطور (آنچه در آن نوشته شده) انبیای خداوند علیهم السلام هستند، و ورق منشور (طومار گسترده) عیسی علیه السلام است، و البیت المعمور (خانه آباد) فاطمة الزهرا سلام الله علیهاست، و السقف المرفوع (سقف بلند) مرتضی علی علیه السلام است، و البحر المسجور (دریای شعله‌ور) محمد صلی الله علیه و آله است، و حکمت قسم به ایشان این است که به‌راستی عذاب پروردگارت بر امت تو [به سبب انکار ولایت ایشان] واقع خواهد شد و هیچ دافعی برای آن نیست که آن را دفع کند و عذاب به سمت آن‌ها باز خواهد گشت. در قرآن آیه‌ای برای این امت [مومنین به ولایت انبیاء و اوصیاء] امیدبخش‌تر از این آیه نیست که خداوند تعالی به انبیاء [و اوصیاءش] قسم خورده است که عذاب را از آن‌ها دور می‌کند و بر سر کافران [به ولایت ایشان] نازل سازد. همچنین اعمال معاصی بر سر مومن در روز قیامت می‌چرخد و خداوند به فضل خود آن را از آن‌ها دور می‌کند. وای بر کسی که عذاب را درک کند و رحمت و لقاء خداوند را دست بدهد».

تفسیر عرفانی منسوب به امام صادق علیه السلام، به تصحیح مهدی تدین و علی اصغر میرباقری فرد، صفحه ۳۲۳، چاپ انتشارات سخن

منکر برتری امیر المومنین علیه السلام بر دیگران، منکر کتب آسمانی است

منکر برتری امیر المومنین علیه السلام بر دیگران، منکر کتب آسمانی است

حضرت امام حسن عسکری صلوات الله علیه در تفسیر شریف خود روایت کرده‌اند:

٤٦- قال الإمام عليه السلام: وقال الحسن بن علي عليهما السلام: من دفع فضل أمير المؤمنين عليه السلام على جميع من بعد النبي صلى الله عليه وآله فقد كذب بالتوراة والإنجيل والزبور وصحف إبراهيم وسائر كتب الله المنزلة، فإنه ما نزل شئ منها إلا وأهم ما فيه بعد الامر بتوحيد الله تعالى والاقرار بالنبوة: الاعتراف بولاية علي والطيبين من آله عليه السلام.

حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند: «هر کس فضیلت و برتری امیر المومنین علیه السلام را بر تمام افراد بعد از حضرت نبی صلی الله علیه و آله نپذیرد، همانا تورات و انجیل و زبور و صحف ابراهیم علیه السلام و سایر کتب الهی که خداوند نازل کرده را تکذیب کرده است، چرا که هیچ چیزی در آن کتب نازل نشده که مهم‌تر از امر به توحید خداوند متعال و اقرار به نبوت [محمد مصطفی صلی الله علیه و آله] و اعتراف به ولایت علی علیه السلام و پاکان از آل محمد صلوات الله علیهم بوده باشد».

تفسیر شریف امام حسن عسکری علیه السلام، صفحه ۸۸-۸۹، حدیث ۴۶، چاپ موسسه الامام المهدی علیه السلام



تاویل الآیات الظاهرة، تالیف سید شرف الدین استرآبادی، صفحه ۳۵-۳۶، چاپ موسسه النشر الاسلامی



کنز جامع الفوائد و دافع المعاند، تالیف علم بن سیف بن منصور نجفی حلی، جلد ۱، صفحه ۴۸، حدیث ۲۰، چاپ انتشارات العتبة الحسینیة المقدسة



تفسیر مقتبس الانوار من الائمة علیهم السلام، تالیف میر محمد مومن استرآبادی مشهدی، ترجمه فارسی از قربانعلی محمدی مقدم، صفحه ۴۷، چاپ انتشارات آهنگ قلم



بحار الانوار، تالیف علامه مجلسی، جلد ۶۵، صفحه ۲۸۵، حدیث ۴۳، چاپ دار احیاء التراث العربی

تبیین معنی و مفهوم آیه چهارم سوره زخرف: «وَإِنَّهُ في أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكيمٌ؛ همانا او در ام الکتاب نزد ما، علیِ حکیم (علیه السلام) است» در کلام زید بن صوحان در هنگام شهادت

تبیین معنی و مفهوم آیه چهارم سوره زخرف: «وَإِنَّهُ في أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكيمٌ؛ همانا او در ام الکتاب نزد ما، علیِ حکیم (علیه السلام) است» در کلام زید بن صوحان در هنگام شهادت

محمد بن العباس الماهیار البزاز معروف به ابن الجحام رضوان الله علیه از علمای بزرگ امامیه روایت کرده است:

(۳۱۷) حدّثنا أحمد بن إدريس، عن محمّد بن أحمد بن يحيى، عن إبراهيم بن هاشم، عن علي بن معبد، عن واهل بن سليمان، عن عبد الله بن سنان، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: «لمّا صرع زيد بن صوحان يوم الجمل جاء أمير المؤمنين (عليه السلام) حتّى جلس عند رأسه فقال: «رحمك الله يازيد، قد كنت خفيف المؤونة عظيم المعونة». فرفع زيد رأسه إليه فقال: وأنت جزاك الله خيراً يا أمير المؤمنين، فوالله ما علمتك إلاّ عليماً، وفي أُم الكتاب عليّاً حكيماً، وإنّ الله في صدرك عظيم».

عبد الله بن سنان از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمودند: زمانی که در جنگ جمل، زید بن صوحان در حال از دنیا رفتن و رسیدن به درجه شهادت بود، حضرت امیر المومنین علیه السلام نزد او آمد و بر بالینش نشست و فرمودند: «ای زید! خداوند تو را رحمت کند! تو کسی بودی که بار زحمت‌هایت کمتر بر دوش دیگران بود و بیشتر به دیگران کمک می‌کردی». زید سرش را به‌سوی حضرت امیر المومنین علیه السلام بلند کرد و گفت: «ای امیر المومنین علیه السلام! خداوند به تو پاداش نیک عنایت کند. به خدا قسم تو را به عنوان کسی می‌شناسیم که بسیار خداشناس است و خداوند در کتابش از تو در آیه «وَ إِنَّهُ في أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكيمٌ؛ همانا او در ام الکتاب نزد ما، علیِ حکیم (علیه السلام) است» (سوره زخرف، آیه چهارم) به عنوان شخصیت بزرگ و حکیم یاد کرده و جایگاه خداوند در سینه مبارکتان بسیار عظیم و بزرگ است».

تاویل ما نزل من القرآن الکریم فی النبی و آله صلی الله علیهم، تالیف محمد بن العباس الماهیار البزاز معروف به ابن الجحام، صفحه ۲۹۸، حدیث ۳۱۷، چاپ انتشارات الهادی



تاویل الآیات الظاهرة، تالیف سید شرف الدین استرآبادی، صفحه ۵۳۸، چاپ موسسه النشر الاسلامی



بحار الانوار، تالیف علامه مجلسی، جلد ۲۳، صفحه ۲۱۱، حدیث ۲۰، چاپ دار احیاء التراث العربی

بیان قابل تامل ابن شهر آشوب ذیل آیه ۴ سوره حجرات

بیان قابل تامل ابن شهر آشوب ذیل آیه ۴ سوره حجرات

گروهی از سفهاى بنى تمیم نزد حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله آمدند و از پشت حجرات با بی‌ادبی ایشان را خطاب قرار دادند و این عمل بی‌ادبانه سبب ناراحتی ایشان گردید و این آیه نازل شد:

«إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ؛ به حقیقت مردمی که تو را از پشت حجره‌هایت [بی‌ادبانه] به صدای بلند می‌خوانند اکثرشان مردم بی‌عقل و بی‌شعوری هستند؛ سوره حجرات، آیه چهارم».

مرحوم ابن شهر آشوب در ذیل این آیه چنین می‌نویسد:

«والمنادي هو: الأقرع بن حابس التميمي... فكيف حال من دخل داره؟! وضرب ابنته؟! وغصب ملكه؟!»

«مناداکننده بی‌ادب [در این آیه] اقرع بن حابس تمیمی بود. پس به راستی [اگر صدا زدن حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله پشت حجره اینچنین سبب آزرده شدن ایشان شده است، پس] حال کسانی که بدون اجازه داخل خانه پیغمبر شده و به پاره تن ایشان آسیب وارد کرده و ملکش را غصب کردند، چیست؟!»

مثالب النواصب، تالیف ابن شهر آشوب، جلد ۳، صفحه ۲۷۳-۲۷۴، چاپ دار الرضا نجف